Νέα μελέτη αποκαλύπτει γιατί ο χρόνος μοιάζει να κυλά γρηγορότερα όσο μεγαλώνουμε

Οι επιστήμονες μπορούν πλέον να εξηγήσουν γιατί ο χρόνος φαίνεται να περνάει πιο γρήγορα καθώς γερνάμε – και αυτό χάρη στη βοήθεια εγκεφαλικών τομογραφιών από άτομα που παρακολουθούσαν μια παλιά εκπομπή του Άλφρεντ Χίτσκοκ…

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Communications Biology, οι επιστήμονες αξιοποίησαν δεδομένα από το Cambridge Centre for Ageing and Neuroscience (Cam-CAN), ένα μακροπρόθεσμο ερευνητικό πρόγραμμα για τη γήρανση του εγκεφάλου. Συνολικά 577 άτομα ηλικίας 18 έως 88 ετών είχαν προηγουμένως παρακολουθήσει ένα απόσπασμα από την παλιά τηλεοπτική σειρά «Alfred Hitchcock Presents» – συγκεκριμένα, οκτώ λεπτά από ένα επεισόδιο με τίτλο «Bang! You’re Dead» με ταυτόχρονη καταγραφή λειτουργικών μαγνητικών τομογραφιών (fMRI).

Το συγκεκριμένο απόσπασμα είχε επιλεγεί επειδή προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι προκαλεί τους πιο συγχρονισμένους εγκεφαλικούς ρυθμούς μεταξύ θεατών διαφορετικών ηλικιών, γεγονός που το καθιστά ιδανικό για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος αναγνωρίζει και «τεμαχίζει» τα εξελισσόμενα γεγονότα, αναφέρει το LiveScience.

Οι ερευνητές ανέλυσαν τις υπάρχουσες καταγραφές fMRI με έναν αλγόριθμο που ονομάζεται GSBS (Greedy State Boundary Search). Ο αλγόριθμος αυτός εντοπίζει μεταβάσεις μεταξύ σταθερών προτύπων εγκεφαλικής δραστηριότητας, και το κάνει «άπληστα» (όπως υποδηλώνει το όνομά του), δηλαδή εντοπίζοντας κάθε αλλαγή τη στιγμή που συμβαίνει, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη συνολική δομή της αφήγησης.

Είχε δίκιο ο… Αριστοτέλης

Κατά τη διάρκεια του οκτάλεπτου αποσπάσματος, οι εγκέφαλοι των μεγαλύτερων σε ηλικία συμμετεχόντων άλλαζαν κατάσταση δραστηριότητας λιγότερο συχνά και παρέμεναν περισσότερο σε κάθε κατάσταση, σε σύγκριση με τους νεότερους – το μοτίβο αυτό εμφανίστηκε σταθερά σε όλο το ηλικιακό φάσμα.

«Αυτό υποδηλώνει ότι οι μακρύτερες (και, επομένως, λιγότερες) νευρικές καταστάσεις εντός της ίδιας περιόδου μπορεί να συμβάλλουν στο να βιώνουν οι ηλικιωμένοι ενήλικες τον χρόνο ως πιο γρήγορο», έγραψαν οι ερευνητές στη μελέτη.

Η υπόθεση αυτή εναρμονίζεται με μια ιδέα που ανάγεται στον Αριστοτέλη: όσο περισσότερα αξιομνημόνευτα γεγονότα καταγράφονται σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα, τόσο μεγαλύτερο φαίνεται υποκειμενικά το διάστημα αυτό.

Οι συγγραφείς απέδωσαν τον μειωμένο αριθμό μεταβάσεων μεταξύ νευρωνικών καταστάσεων σε ένα φαινόμενο γνωστό ως νευρωνική αποδιαφοροποίηση. Με το πέρασμα των χρόνων, οι περιοχές του εγκεφάλου γίνονται λιγότερο εξειδικευμένες: νευρώνες που σε νεαρά άτομα ανταποκρίνονται επιλεκτικά σε πρόσωπα, σε μεγαλύτερες ηλικίες ενεργοποιούνται συχνότερα και από άσχετα αντικείμενα. Η γενίκευση αυτή, σε επίπεδο ομάδων νευρώνων, μπορεί να δυσκολεύει την αναγνώριση της λήξης ενός γεγονότος και της έναρξης ενός άλλου.

Δύο χρονικές κλίμακες

Ωστόσο, η νευρωνική αποδιαφοροποίηση δεν επαρκεί για να εξηγήσει πλήρως το φαινόμενο. Η γλωσσολόγος Joanna Szadura από το Πανεπιστήμιο Maria Curie-Skłodowska επισημαίνει ότι η αντίληψη του χρόνου επηρεάζεται και από το γεγονός ότι ζούμε με δύο χρονικές κλίμακες: τη γραμμική, που θεσπίζει η κοινωνία, και την εσωτερική, που ακολουθεί λογαριθμικές αρχές. Για παράδειγμα, ένα έτος είναι το 20% της ζωής ενός 5χρονου μέχρι τώρα, αλλά μόνο το 2% της ζωής ενός 50χρονου.

Οι ερευνητές σημείωσαν ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα μπορούν να ενισχύσουν την υποκειμενική πληρότητα του χρόνου μέσω της μάθησης νέων πραγμάτων, των ταξιδιών και γενικότερα της ενασχόλησης με νέες εμπειρίες, καθώς και μέσα από ουσιαστικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες που φέρνουν χαρά.