Ώρα μηδέν για τους δασμούς του Τραμπ – Οι χώρες που είναι στο στόχαστρο, σε αναμονή η Ευρώπη

Μέχρι στιγμής έχει επιβάλει δασμούς 25% στις περισσότερες εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό, αύξησε τους δασμούς στην Κίνα κατά 20%, ενώ απόψε αναμένεται να ανακοινώσει νέο γύρο αμοιβαίων δασμών και δασμών προϊόντων.

Μάλιστα σύμφωνα με δημοσίευμα του Skynews που επικαλείται πηγή στον Λευκό Οίκο, οι δασμοί που αναμένεται να ανακοινώσει απόψε ο Ντόναλντ Τραμπ θα χωρίζονται σε διαφορετικές κλίμακες ανά χώρα και ανά κλάδο.

Παρόλο που ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους το βράδυ της Δευτέρας ότι «συμβιβάστηκε» με ένα σχέδιο δασμών, οι σύμβουλοι του Λευκού Οίκου εξακολουθούσαν να του παρουσιάζουν επιλογές την Τρίτη, λίγες ώρες πριν από την προθεσμία που είχε θέσει ο ίδιος, μετέδωσε το CNNi.

Μεταξύ των σχεδίων που εξετάζονταν ήταν η προσαρμογή των δασμολογικών συντελεστών για κάθε εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ, η επιβολή δασμών σε ορισμένες χώρες αλλά όχι σε άλλες ή η επιβολή ενός ενιαίου συντελεστή έως και 20% σε όλες τις εισαγωγές. Ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε στο CNNi ότι δεν πίστευε ότι ο Τραμπ θα καταλήξει σε μια απόφαση, παρά μόνο λίγο πριν από την τελετή ανακοίνωσης των δασμών, την Τετάρτη στις 4 μ.μ. (11.00 μ.μ. ώρα Ελλάδας) στον Κήπο των Ρόδων.

Πάντως, οι αποφάσεις αυτές φέρνουν τους αμερικανικούς εισαγωγικούς δασμούς στο υψηλότερο μέσο όρο τους από το 1943, σύμφωνα με το Εργαστήριο Προϋπολογισμού στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, και ο Τραμπ έχει υπονοήσει ότι ενδέχεται να ακολουθήσουν περισσότερες αυξήσεις.

Σήμα κινδύνου από τη Λαγκάρντ

Οι δασμοί του Τραμπ θα έχουν «αρνητικές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο», δήλωσε την Τετάρτη (2/4) η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ λίγες ώρες πριν από την ανακοίνωση του μέτρου από τον Αμερικανό πρόεδρο.

Η ίδια πρόσθεσε ότι οι επιπτώσεις εξαρτώνται από την έκτασή τους, πόσο θα διαρκέσουν και αν οδηγήσουν σε επιτυχημένες διαπραγματεύσεις.

«Θα είναι αρνητικό σε όλο τον κόσμο και η πυκνότητα και η διάρκεια του αντίκτυπου θα ποικίλλουν ανάλογα με το εύρος, τα προϊόντα που στοχεύουν, το πόσο διαρκεί, αν υπάρχουν ή όχι διαπραγματεύσεις», είπε σε συνέντευξή της στο ραδιόφωνο Newstalk της Ιρλανδίας.

«Επειδή ας μην ξεχνάμε πολύ συχνά αυτές τις κλιμακώσεις των δασμών, επειδή αποδεικνύονται επιβλαβείς, ακόμη και για εκείνους που την επιβάλλουν, οδηγούν σε τραπέζια διαπραγματεύσεων όπου οι άνθρωποι κάθονται και συζητούν και τελικά αφαιρούν ορισμένα από αυτά τα εμπόδια», πρόσθεσε.

Σε ετοιμότητα η Ευρώπη

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ομιλία της την Τρίτη (1/4) στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για τους δασμούς, αλλά και έτοιμη να λάβει ισχυρά αντίμετρα αν χρειαστεί.

«Είμαστε ανοιχτοί σε διαπραγματεύσεις και θα τις προσεγγίσουμε από θέση ισχύος. Η Ευρώπη έχει πολλά χαρτιά, από το εμπόριο μέχρι την τεχνολογία. Η δύναμή μας βασίζεται επίσης στην ετοιμότητά μας να λάβουμε σταθερά αντίμετρα εάν χρειαστεί. Όλα τα μέσα είναι στο τραπέζι» τόνισε η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Από την πλευρά του ο υπουργός βιομηχανίας της Γαλλίας Μαρκ Φερατσί είπε ότι η Ευρώπη θα ανταποκριθεί στην πιθανή εφαρμογή των δασμών με αναλογικό τρόπο, αλλά δεν θα κλιμακώσει τις εντάσεις σε καμία περίπτωση.

«Η Ευρώπη ήταν πάντα στο πλευρό της διαπραγμάτευσης και της ηρεμίας, γιατί οι εμπορικοί πόλεμοι, ξέρετε, παράγουν μόνο ηττημένους», δήλωσε στο ραδιόφωνο RMC.

Τι είναι οι δασμοί και τι εξυπηρετούν

Πώς λειτουργούν όμως οι δασμοί, ποιος πραγματικά τους πληρώνει και πώς εισπράττονται τα έσοδα;

Οι δασμοί είναι φόροι που επιβάλλονται στα εισαγόμενα αγαθά και όπως όλοι οι φόροι, αποτελούν πηγή κρατικών εσόδων, εξηγεί το Bloomberg. Οι χώρες βασίζονται σε δασμούς για να υποστηρίξουν τις τοπικές βιομηχανίες καθιστώντας τα ξένα προϊόντα πιο ακριβά.

Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ τα χρησιμοποιεί και ως μοχλό για την επίτευξη στόχων εξωτερικής πολιτικής.

Πώς εισπράττονται

Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ είναι υπεύθυνος για τη θέσπιση κανονισμών σχετικά με την είσπραξη των δασμών, ενώ η US Customs and Border Protection, ή CBP, είναι ο κυβερνητικός φορέας που έχει επιφορτιστεί με την επιβολή τους σε σχεδόν σε 330 πύλες εισόδου σε όλη τη χώρα (οδικές ή σιδηροδρομικές συνοριακές διελεύσεις, θαλάσσια λιμάνια και αεροδρόμια). Οι πράκτορες εξετάζουν τα έγγραφα, διενεργούν ελέγχους και εισπράττουν εισφορές και ποινές. Τα χρήματα εισπράττονται κατά τον εκτελωνισμό και παραδίδονται στο υπουργείο Οικονομικών.

Ορισμένα αγαθά και εξαρτήματα εισάγονται πολλές φορές προτού γίνουν τελικό προϊόν — όπως ένα αυτοκίνητο με εξαρτήματα κατασκευής ΗΠΑ που συναρμολογούνται στο Μεξικό και επανεισάγονται στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τους κανόνες της CBP, τα προϊόντα αμερικανικής παραγωγής που επανεισάγονται στη χώρα χωρίς να έχουν βελτιωθεί ή ανεβάσει την αξία τους, είναι αδασμολόγητα. Για παράδειγμα, εάν οι ΗΠΑ εξάγουν χρυσό στην Ινδία, όπου χρησιμοποιείται για την κατασκευή κοσμημάτων, το τελικό προϊόν θα υπόκειται σε δασμούς κατά την επανείσοδο στις ΗΠΑ. Σε αυτή την περίπτωση, ακόμη και η αξία του χρυσού θα φορολογούνταν.

Ενώ οι δασμοί αποτελούσαν την κύρια πηγή εσόδων της κυβέρνησης των ΗΠΑ, κατά το μεγαλύτερο μέρος του προηγούμενου αιώνα αποτέλεσαν ένα μικρό μερίδιο των κυβερνητικών εσόδων. Από πέρυσι, αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 3% των ομοσπονδιακών εσόδων, σύμφωνα με ανάλυση στοιχείων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Σεντ Λούις.

Οι συνδυασμένοι δασμοί στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα θα μπορούσαν να μεταφράζονται σε 1,1 τρισεκατομμύριο δολάρια σε πρόσθετο κόστος για τους εισαγωγείς των ΗΠΑ την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης Tax Foundation. Μόνο το 2025, oι πολιτικές Τραμπ θα μπορούσαν να αυξήσουν τους δασμούς κατά σχεδόν 110 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το Tax Foundation εκτιμά ότι οι δασμοί που επιβλήθηκαν στην Κίνα από τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του και επεκτάθηκαν κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν απέφεραν ετήσια έσοδα ύψους 77 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ποιος πληρώνει

Η έρευνα συμπεραίνει ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ είναι αυτοί που απορροφούν το κόστος από τις υψηλότερες εισφορές. Οι ξένοι παραγωγοί ενδέχεται να μειώσουν το κόστος πώλησής τους ή οι εισαγωγείς των ΗΠΑ μπορεί να απορροφήσουν μέρος του κόστους.

Για να αποφύγουν μικρότερα κέρδη, οι εταιρείες συχνά επιλέγουν να αυξήσουν τις τιμές και να μετακυλήσουν μέρος αυτού του κόστους στους καταναλωτές.

Ωστόσο, υπάρχουν πιθανά κενά, όπως μια διαδικασία εξαίρεσης που επιτρέπει στις εταιρείες να ζητούν απαλλαγή από τους δασμούς, εάν η πληρωμή τους θα έβλαπτε αδικαιολόγητα την επιχείρησή τους και δεν υπήρχαν άλλες επιλογές για αγορά προϊόντων από άλλη χώρα.

Οι συνέπειες

Η πρόσφατη ιστορία εμπορικών συναλλαγών ΗΠΑ – Κίνας μπορεί να εξηγήσει τι συμβαίνει όταν επιβάλλονται δασμοί. Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ επέβαλε μια σειρά δασμών σε κινεζικά προϊόντα, όπως χάλυβας, αλουμίνιο και κινητήρες.

Οι εισαγωγές στις ΗΠΑ από την ασιατική χώρα μειώθηκαν από τα πέντε αγαθά στο ένα αγαθό που εισήγαγαν οι ΗΠΑ πριν από τον πρώτο εμπορικό πόλεμο του Τραμπ το 2018 και σε μόλις το 14% των αμερικανικών εισαγωγών το 2023.

Επιπλέον, όταν ανεβαίνουν οι εισφορές, οι εισαγωγείς συχνά καταφεύγουν στη φοροδιαφυγή. Αυτό μπορεί να γίνει με την αποστολή εμπορευμάτων μέσω τρίτης χώρας, με χαμηλότερη αναφορά της αξίας των προϊόντων ή την εσφαλμένη επισήμανση τους ως παρόμοια αγαθά που υπόκεινται σε χαμηλότερους δασμολογικούς συντελεστές.

Οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs διαπίστωσαν πρόσφατα ότι με αυτή την τακτική μπορεί και να διασωθούν έως και 90 δισεκατομμύρια δολάρια από το εκτιμώμενο πλήγμα των 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από τον εμπορικό πόλεμο.

Τι είναι η «Υπηρεσία Εξωτερικών Εσόδων» που προτείνει ο Τραμπ

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει πρότεινε τη δημιουργία μιας ξεχωριστής Υπηρεσίας Εξωτερικών Εσόδων για την είσπραξη δασμών στο πλαίσιο της εμπορικής του πολιτικής «Πρώτα η Αμερική». Οι αναλυτές έχουν σημειώσει ότι τα έσοδα από τους δασμούς δεν είναι «εξωτερική» πηγή δεδομένου ότι οι δασμοί καταβάλλονται από εισαγωγείς με έδρα τις ΗΠΑ, οι οποίοι μεταφέρουν τουλάχιστον μέρος του κόστους στους καταναλωτές των ΗΠΑ. Η ιδέα υπογραμμίζει την επιθυμία του Τραμπ να ορίσει τους δασμούς στις ξένες εισαγωγές ως πηγή εσόδων που δεν επωμίζονται οι φορολογούμενοι.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις εμπορικές συνθήκες

Οι ΗΠΑ έχουν συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με 20 εμπορικούς εταίρους σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένης μιας με το Μεξικό και τον Καναδά που είναι γνωστή ως USMCA ή νέα NAFTA. Σε αυτές τις συμφωνίες, οι χώρες δεσμεύονται να μειώσουν τους δασμολογικούς συντελεστές στο μηδέν. Οι δασμοί του Τραμπ στο Μεξικό και τον Καναδά είναι αντίθετοι με την εμπορική συμφωνία μεταξύ των τριών εθνών (που αναμένεται να επαναδιαπραγματευτεί το 2026).

Ως μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι ΗΠΑ δεσμεύονται από κανόνες που περιλαμβάνουν περιορισμούς στη χρήση επιδοτήσεων, καθώς και εμπορικούς φραγμούς, όπως δασμούς και ποσοστώσεις.