Ποια είναι τα κρίσιμα ορυκτά της Ουκρανίας που τόσο επιθυμεί ο Τραμπ – Ο χάρτης με τις σπάνιες γαίες

Εξαιρετικά κρίσιμη είναι η συμφωνία των ΗΠΑ με την Ουκρανία για την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών. Οι σπάνιες γαίες (REE) αποτελούνται από 17 κρίσιμα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών, όπως τα κινητά τηλέφωνα, τα ηλεκτρικά οχήματα, τα συστήματα καθοδήγησης πυραύλων και άλλες ηλεκτρονικές, βιομηχανικές και ενεργειακές εφαρμογές.

Μετά από τεταμένες διαπραγματεύσεις, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται, μετά από σύμφωνη γνώμη του υπουργικού συμβουλίου της Ουκρανίας που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο στα τέλη της εβδομάδας προκειμένου να υπογράψει την συμφωνία.

Σημειώνεται ότι μετά την άρνηση του πρώτου κειμένου, η συμφωνία επετεύχθη, ύστερα από την απόφαση των ΗΠΑ να υπαναχωρήσουν από τις απαιτήσεις για δικαίωμα 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ήτοι 475 δισ. ευρώ σε πιθανά έσοδα από την εκμετάλλευση των πόρων.

Ποια ορυκτά θεωρούνται κρίσιμα;

Σύμφωνα με ανάλυση του Guardian, ο όρος κρίσιμα ορυκτά δεν είναι, τόσο επιστημονικός, όσο πολιτικός. Κάθε χώρα καταρτίζει διαφορετικούς καταλόγους «κρίσιμων» ορυκτών ανάλογα με τους εγχώριους και γεωπολιτικούς της στόχους.

Το 2022, η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USGS) δημοσίευσε έναν κατάλογο 50 ορυκτών, από αλουμίνιο έως ζιρκόνιο, τα οποία θεωρούσε ότι «διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική μας ασφάλεια, την οικονομία, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις υποδομές».

Ιδιαίτερης σημασίας ήταν επίσης το αρσενικό, για ημιαγωγούς- το βηρύλλιο, που χρησιμοποιείται ως κράμα στις αεροδιαστημικές και αμυντικές βιομηχανίες- το κοβάλτιο, το λίθιο και ο γραφίτης, που είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή μπαταριών- το ίνδιο, που κάνει τις οθόνες να ανταποκρίνονται στο άγγιγμα του δακτύλου- και το τελλούριο, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας.

Ο ενεργειακός νόμος των ΗΠΑ ορίζει ότι ο κατάλογος πρέπει να επικαιροποιείται κάθε τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι φέτος θα πρέπει να αναθεωρηθεί, και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε ποια ορυκτά θα εμφανιστούν ή θα εξαφανιστούν, δεδομένου του νέου πολιτικού περιβάλλοντος στη χώρα.

Τι είναι οι σπάνιες γαίες

Οι σπάνιες γαίες (REE) αποτελείται από 17 κρίσιμα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την παραγωγή κινητών τηλεφώνων, ηλεκτρικών οχημάτων, των συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων και άλλων ηλεκτρονικών και βιομηχανικών εφαρμογών.

Ακόμη, οι σπάνιες γαίες περιλαμβάνουν το ευρώπιο, που χρησιμοποιείται στις ράβδους ελέγχου των πυρηνικών σταθμών- το δυσπρόσιο, το γανδολίνιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται στους μαγνήτες του κινητού τηλεφώνου- και το γαδολίνιο, το όλμιο και το ύττερβιο, που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων στα λέιζερ.

Ο ορυκτός πλούτος της Ουκρανίας

Σύμφωνα με άρθρο της προέδρου του Συνδέσμου Γεωλόγων της Ουκρανίας, η Ουκρανία διαθέτει περίπου το 5% των παγκόσμιων ορυκτών πόρων, παρά το γεγονός ότι καλύπτει μόνο το 0,4% της επιφάνειας του πλανήτη, χάρη σε μια πολύπλοκη γεωλογία που περιλαμβάνει και τα τρία κύρια συστατικά του φλοιού της γης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της Ουκρανίας, τα οποία επικαλείται το Reuters, η χώρα διαθέτει κοιτάσματα 22 από τα 34 ορυκτά που έχουν χαρακτηριστεί ως κρίσιμα από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών όπως το λανθάνιο, το κέριουμ, το νεοδύμιο, το έρβιο και το ύτριο.

Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία ήταν βασικός προμηθευτής τιτανίου, παράγοντας περίπου το 7% της παγκόσμιας παραγωγής το 2019, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διεκδικούσε επίσης 500.000 τόνους αποθεμάτων λιθίου και το ένα πέμπτο του παγκόσμιου γραφίτη, ένα κρίσιμο συστατικό των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας.

Ωστόσο, με τη Ρωσία να ελέγχει περίπου το ένα πέμπτο του εδάφους της Ουκρανίας, μεγάλο μέρος αυτών των αποθεμάτων έχει χαθεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ουκρανικών think tanks που επικαλείται το Reuters, έως και το 40% των μεταλλικών πόρων της Ουκρανίας βρίσκεται υπό κατοχή. Τα ρωσικά στρατεύματα κατέχουν επίσης τουλάχιστον δύο από τα κοιτάσματα λιθίου της Ουκρανίας, ένα στο Ντονέτσκ και ένα άλλο στη Ζαπορίζια.

Οι λόγοι που οι ΗΠΑ θέλουν τις σπάνιες γαίες

Υπάρχει ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ο Τραμπ επιθυμεί τόσο πολύ την συμφωνία με την Ουκρανία και είναι η Κίνα. Εδώ και πολλά χρόνια, το Πεκίνο διαθέτει τα μηχανήματα για να επεξεργαστεί τα ορυκτά αυτά και αυτό την καθιστά ένα πολύ σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, το μερίδιο της Κίνας στη διύλιση είναι περίπου 35% για το νικέλιο, 50-70% για το λίθιο και το κοβάλτιο και σχεδόν 90% για τις σπάνιες γαίες (Rare Earth Element). Σύμφωνα με τα στοιχεία του USGS, το 2024 η Κίνα κατείχε σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων.

Με τον Τραμπ να υποκινεί ουσιαστικά έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα μέσω της επιβολής υψηλών δασμών στα κινεζικά αγαθά, η πρόσβαση των ΗΠΑ σε κρίσιμα ορυκτά είναι δυνητικά υπό απειλή. Οπότε οι ΗΠΑ σπεύδουν να αποκτήσουν τα ορυκτά αυτά, καθώς αποτελούν βασικά στοιχεία της οικονομίας του μέλλοντος.